การดำเนินงานหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง

เจ้าของความรู้  นางสุคนธ์  เจียรมาศ
ตำแหน่ง   นักวิชาการพัฒนาชุมชนชำนาญการ
สังกัด  สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา
เบอร์โทรศัพท์  038-814349
ชื่อเรื่อง   การดำเนินงานหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง
เหตุเกิดเมื่อ   ปี พ.ศ. 2554
สถานที่  จังหวัดฉะเชิงเทรา

เนื้อเรื่อง...กระทรวงมหาดไทยได้น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการกำหนดนโยบายและยุทธศาสตร์ “อยู่ดี  มีสุข” โดยกรมการพัฒนาชุมชนได้รับมอบหมายให้เป็นเจ้าภาพหลักรับผิดชอบในกาขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงให้รากฐานของการดำเนินชีวิตของประชาชนให้อยู่ดี มีสุขให้ได้และขยายผลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงมีการบูรณาการ การทำงานร่วมกันในการขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงภายใต้โครงสร้างการทำงานของกระทรวงมหาดไทย

กรมการพัฒนาชุมชน ได้ดำเนินงานโครงการขยายผลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบในปีงบประมาณ พ.ศ.2554  อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา ได้รับงบประมาณ จำนวน 2 หมู่บ้าน รับงบประมาณ หมู ได้แก่ บ้านแพรกชุมรุม หมู่ที่ 13 ตำบล  บางเตย และบ้านบางเรือน  หมู่ที่ 9 ตำบลบางกะไห  เพื่อดำเนินงาน  5 กิจกรรม เป้าหมายจำนวน 30 ครัวเรือน โดยได้ดำเนินการ ดังนี้

สรุปผลการดำเนินงานโครงการพัฒนาหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง

1. การเตรียมความพร้อมก่อนการอนุมัติโครงการขยายผลหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง

• ประชุมทีมเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนเพื่อรับทราบแนวทางและขั้นตอนการดำเนินงานโครงการฯ 
• แจ้งที่ประชุมกำนัน/ผู้ใหญ่บ้านประจำเดือน เพื่อรับทราบพื้นที่เป้าหมาย 
• ทำหนังสือแจ้งผู้ใหญ่บ้านทราบและกำหนดวันประชุมประชาคม 
• ทำหนังสือแจ้งประสานหน่วยงานภาคีการพัฒนาให้บูรณาการพื้นที่เป้าหมายการทำงานร่วมกัน 
• ประชาคมหมู่บ้านเพื่อแจ้งรายละเอียดและขั้นตอนการดำเนินงานตามกิจกรรม 
• คัดเลือกตัวแทนครอบครัวพัฒนา ๓๐ ครัวเรือน มาจากตัวแทนกลุ่มต่างๆ 
• กำหนดกิจกรรมสาธิต ๒ กิจกรรม คือ การทำปุ๋ยหมักและการเพาะเห็ด 
• เจ้าหน้าที่รับผิดชอบหมู่บ้าน ๑ คน และแกนนำหมู่บ้าน 3 คน อบรมวิทยากรกระบวนการหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง

2. การดำเนินงานตามกิจกรรมหลัก ๕  กิจกรรม ตามโครงการฯ
2.1  กิจกรรมส่งเสริมครอบครัวพัฒนาในหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง
2.1.1.ประชุมเชิงปฏิบัติการครอบครัวพัฒนา ๑ วัน
ผลการดำเนินงาน

• ผู้แทนครอบครัวพัฒนา ๓๐ คน ได้เรียนรู้การดำเนินชีวิตตามวิถีชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงและแนวทางการพัฒนาหมู่บ้านตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 
• ได้ทราบถึงแนวทางการประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในครอบครัว หมู่บ้าน และสังคม 
• เรียนรู้ประเมินผลเกณฑ์ชี้วัดหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ของกระทรวงมหาดไทย ๔ ด้าน ๒๓ ตัวชี้วัด บ้านแพรกชุมรุม  ผ่าน ๒2 ตัวชี้วัด ไม่ผ่าน 1  ตัวชี้วัด   คือตัวชี้วัดที่ 22 หมู่บ้านหรือชุมชนมีการใช้พลังงานทดแทนที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมของชุมชน จึงจัดระดับเป็นหมู่บ้านระดับ  “อยู่ดี กินดี” 
• กำหนดแผนในการพัฒนาหมู่บ้านตามเกณฑ์ชี้วัด ๒๓ ตัวชี้วัด 
• เรียนรู้การประเมินความสุขมวลรวมหมู่บ้าน (GVH) ๖ องค์ประกอบ ๒๒ ตัวชี้วัด 
• บ้านแพรกชุมรุม  มีค่าคะแนนรวมทุกองค์ประกอบ ๔.๕๘ คะแนน และมีระดับปรอทวัดความสุขที่ ๙๑ คะแนน

2.1.2. ศึกษาดูงานประสบการณ์การพัฒนาชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงจากแห่งเรียนรู้ต้นแบบ
ผลการดำเนินงาน

• ศึกษาดูงาน ณ โครงการชั่งหัวมัน ตามพระราชดำริ และศูนย์กลางการเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง เรือนจำชั่วคราวเขากลิ้ง จังหวัดเพชรบุรี 
• ผู้แทนครอบครัวพัฒนา ๓๐ ครัวเรือน ได้เรียนรู้/แลกเปลี่ยนกับการดำเนินงานของโครงการ 
• ได้เรียนรู้การจัดตั้งและการพัฒนาศูนย์เรียนรู้ของชุมชน 
• ได้เรียนรู้กระบวนการพัฒนาโครงการจากอดีตจนถึงปัจจุบัน 
• แผนการพัฒนาหมู่บ้านหลังจากการศึกษาดูงาน 
• ขยายผลการดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงสู่ทุกครัวเรือนในชุมชน 
• ประชาสัมพันธ์สร้างความเข้าใจในการจัดทำศูนย์เรียนรู้ชุมชน 
• พัฒนาศูนย์เรียนรู้ของหมู่บ้านให้สามารถเป็นแหล่งเรียนรู้ต้นแบบให้ชุมชนอื่นได้มาเรียนรู้

2.2  กิจกรรมการเรียนรู้ตนเองและกำหนดการพัฒนาคุณภาพชีวิต
ผลการดำเนินงาน

• เรียนรู้การจัดทำแผนชีวิตของตนเอง/ครอบครัว และชุมชน 
• เรียนรู้ความสำคัญและเรียนรู้การจัดทำบัญชีรับ-จ่ายครัวเรือน 
• จัดทำแผนที่ชีวิตในการบริหารจัดการและแก้ไขปัญหาของครัวเรือน 
• การวิเคราะห์ข้อมูลชุมชนเพื่อจัดทำแผนชุมชนให้สอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน

3. กิจกรรมประชุมเชิงปฏิบัติการ/สาธิตกิจกรรมการดำรงชีวิตเศรษฐกิจพอเพียง 2 กิจกรรม
3.1 กิจกรรมสาธิตการดำรงชีวิตแบบพอเพียง (การเพาะเห็ด)
ผลการดำเนินงาน

• เรียนรู้การดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง 
• เรียนรู้การทำเพาะเห็ดเลี้ยง โดยได้รับการสนับสนุนวิทยากรจากปราชญ์ชาวบ้าน   

3.2 กิจกรรมสาธิตการดำรงชีวิตแบบพอเพียง (การทำปุ๋ยหมัก)
ผลการดำเนินงาน

• เรียนรู้การดำเนินชีวิตตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง 
• เรียนรู้การทำปุ๋ยหมักโดยได้รับการสนับสนุนวิทยากรจากปราชญ์ชาวบ้าน ผู้นำวิถีเศรษฐกิจพอเพียง

4. กิจกรรมประชุมการสร้างระบบบริหารจัดการชุมชน
ผลการดำเนินงาน

• การบริหารจัดการชุมชนในปัจจุบัน การปกครองในระบอบประชาธิปไตย 
• เรียนรู้การสถานการณ์บ้านเมืองในปัจจุบัน (เศรษฐกิจ สังคม การเมือง สิ่งแวดล้อม)การบริหารความขัดแย้ง 
• การสร้างความสมานฉันท์ของหมู่บ้าน การตั้งปณิธานร่วมกันของคนในชุมชน

5. การจัดการความรู้การดำเนินการและการเตรียมเป็นหมู่บ้านต้นแบบ
ผลการดำเนินงาน

• ทบทวนกิจกรรมการพัฒนาหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง 
• เรียนรู้การจัดการความรู้ในชุมชน 
• ประเมิน ผลเกณฑ์ชี้วัดหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง ของกระทรวงมหาดไทย ๔ ด้าน ๒๓ ตัวชี้วัด บ้านแพรกชุมรุม ผ่าน ๒๒ ตัวชี้วัด ไม่ผ่าน ๑  ตัวชี้วัด  คือตัวชี้วัดที่ 22 หมู่บ้านหรือชุมชนมีการใช้พลังงานทดแทนที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมของชุมชน จัดอยู่ในระดับ  “อยู่ดี กินดี” 
• กำหนดแผนในการพัฒนาหมู่บ้านตามเกณฑ์ชี้วัด ๒๓ ตัวชี้วัด
  

แก่นความรู้

1. การทำงานแบบบูรณาการ 
2. ใช้แผนชุมชนในการขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 
3. ผู้นำกลุ่มองค์กรชุมชน คือฐานหลักแห่งการพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียงที่ยั่งยืน
   

กลยุทธ์ในการทางาน

1. ศึกษาเอกสาร คู่มือ แนวทางการดำเนินงานให้ชัดเจน 
2. ให้การศึกษากับผู้นำชุมชน/ประชาชน 
3. เน้นทำงานเป็นทีม (ทีมเพื่อนร่วมงานและทีมภาคีการพัฒนา) 
4. ติดตาม ส่งเสริม สนับสนุน อย่างต่อเนื่อง 
5. ประเมินผลตามแบบที่กำหนด พัฒนาแก้ไขตัวชี้วัดที่ยังไม่บรรลุผลตามเกณฑ์ 
6. ปรึกษาผู้รู้ / ผู้บังคับบัญชา ตามความเหมาะสม
   

กฎระเบียบ/แนวคิด/ทฤษฏีที่เกี่ยวข้อง

1. คู่มือ/เอกสาร แนวทางการดาเนินงานปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 
2. แนวทางการขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย