แนวทางการดำเนินงาน ศอช.ต.

ชื่อ – สกุล ว่าที่ ร.ต.จักพันธ์ คำแท้
ตำแหน่ง นักวิชาการพัฒนาชุมชนชำนาญการ
สังกัด สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จ.ฉะเชิงเทรา
เบอร์โทรศัพท์ที่ติดต่อได้สะดวก 08-6816-9973
ชื่อเรื่อง ขับเคลื่อนการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนอย่างไรให้เข้มแข็ง
เป็นการแก้ปัญหาเกี่ยวกับ แนวทางการดำเนินงาน ศอช.ต.
เหตุการณ์เกิดขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ. 2551
สถานที่ ต.ท่าถ่าน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา
.
เนื้อเรื่อง
ศอช. เป็นการผนึกกำลังของผู้นำชุมชน กลุ่มองค์กรเครือข่าย ให้เข้ามามีส่วนร่วมเพื่อแก้ไขปัญหาและพัฒนาชุมชน ดำเนินการในรูปแบบเครือข่าย เป็นองค์การภาคประชาชน ชื่อเต็มว่า
“ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน” ซึ่งเป็นภารกิจหนึ่งในงานพัฒนาชุมชนด้านการเสริมสร้างขีดความสามารถผู้นำ /กลุ่ม/องค์กร/เครือข่ายองค์การชุมชน ฉะนั้นหน่วยงานจำเป็นต้องกำหนดผู้รับผิดชอบและผู้รับผิดชอบต้องกระตุ้นคณะกรรมการ ศอช.ทุกระดับให้เข้าใจในบทบาทหน้าที่ และประโยชน์ที่จะได้รับต่อชุมชน เกิดจิตอาสาในการแก้ไขปัญหาชุมชน ในที่สุดความสำเร็จในการขับเคลื่อน ศอช.เกิดความเข้มแข็งและยั่งยืน
.
การก่อเกิด ศอช.ต.ท่าถ่าน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา นั้น..ได้แรงผลักดันทั้งส่วนภาคราชการเอกชนภายในตำบลโดยมีเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนคอยให้คำปรึกษาและในฐานะเป็นกรรมการและเลขานุการคณะทำงานส่งเสริมศูนย์ประสานงานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน เริ่มแรกการประสานงานเป็นไปด้วยความล่าช้าเนื่องจากกลุ่มองค์กรยังไม่เข้าใจบทบาทหน้าที่ยังไม่มีจิตอาสา ต่อมามีการประชุมบ่อยขึ้นคณะกรรมการเริ่มเข้าใจในบทบาทมากขึ้นทำให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
.
กว่าจะเป็น ศอช.ต.ท่าถ่าน ที่เข้มแข็งเริ่มแรก ผู้รับผิดชอบต้องศึกษาทำเข้าใจในระเบียบกระทรวงมหาไทยว่าด้วยการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน พ.ศ.2551 ต่อจากนั้นต้องสร้างความใจในเวทีสาธารณะต่างๆ กับ ผู้นำชุมชน /กลุ่ม/ องค์กร เครือข่าย ว่า ศอช. คืออะไร ได้ประโยชน์อะไร ทำไมต้องมี ศอช. หน้าที่สำคัญของ ศอช.มีอะไรบ้าง และประกอบด้วยใครบ้าง
.
เมื่อสร้างความเข้าใจในเบื้องต้นแล้วให้เวทีคัดเลือกคณะกรรมการกรรมการศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน เมื่อได้คณะกรรมการฯเป็นที่เรียบร้อยแล้ว อำเภอรับรองผลการคัดเลือกคณะกรรมการฯโดยออกเป็นประกาศอำเภอ ต่อจากนั้น ประธาน ศอช.ต. เรียกประชุมคณะกรรมการฯ ในการจัดทำแผนการดำเนินงาน จัดทำระเบียบข้อบังคับ ดำเนินการสำรวจกลุ่มองค์กรภายในตำบล ว่ามีกลุ่มอะไรบ้าง ใครเป็นประธาน มีเงินทุนเท่าไร มีผลิตภัณฑ์อะไร ซึ่งมีที่ทำการ ศอช.ต.ท่าถ่าน ตั้งอยู่ ณ อบต.ท่าถ่าน
.
เมื่อได้ข้อมูลดังกล่าว ได้จัดทำแผนผังคณะกรรมการ ข้อมูลกลุ่มองค์กรต่างๆติดตั้งภายในศูนย์ฯ ต่อจากนั้น กรมการพัฒนาชุมชนร่วมกับกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ได้เลือก ศอช.ต.ท่าถ่านเป็นพื้นที่นำร่องศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน(ภาคกลาง) ดำเนินโครงการตำบลนำร่องสมานฉันท์ด้วยมาตรฐานงานชุมชนและจิตสำนึกพลเมืองด้านการจัดการความขัดแย้งของชุมชน ผลผลิตที่ได้จากโครงการนี้ คือ โครงสร้างและกระบวนการทำงาน ด้านการบริหารงบประมาณ และทรัพยากร ด้านการพัฒนาขีดความสามารถของเครือข่าย ด้านการจัดสรรผลประโยชน์ต่อสมาชิก และได้ดำเนินโครงการอบรมหลักสูตรพื้นฐานการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี ให้กับคณะกรรมการ ศอช.ต.ท่าถ่าน ทำให้คณะกรรมการ ศอช.ได้รับความรู้การไกล่เกลี่ยข้อพิพาท กฎหมายที่เกี่ยวข้อง
.
การแก้ปัญหาชุมชนโดยศูนย์ยุติธรรมชุมชนพนมสารคาม การจัดเวทีพูดคุยหาทางออกของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย การป้องกันและเผยแพร่ให้ความรู้ เช่น การจัดบอร์ดกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท การประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนเข้าใจแนวทางการปฏิบัติ เรื่องการลดความขัดแย้งภายในชุมชนเพื่อยุติคดีก่อนถึงกระบวนการทางศาลยุติธรรมทางสถานีวิทยุชุมชนพนมสารคาม ในที่สุดคณะกรรมการ ศอช.ต.ท่าถ่าน เริ่มเข้าใจในบทบาทหน้าที่/เข้าใจแนวทางในการแก้ไขปัญหาชุมชนโดยชุมชนเพื่อชุมชน การทำงานโดยมีแผนปฏิบัติการ ทำงานร่วมกับภาคี และดำเนินการจัดเวที ศอช.ต.สัญจรเพื่อได้รับทราบปัญหาต่างๆภายในหมู่บ้านตำบลทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนทางความคิด วิเคราะห์ปัญหา การแก้ปัญหาของชุมชนด้วยวิถีทางชุมชน คือ คนในชุมชนมีส่วนร่วมในการดำเนินการแก้ไขปัญหาของชุมชน
.
การขับเคลื่อนการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนให้เข้มแข็ง ผู้รับผิดชอบต้องศึกษาให้เข้าใจในแนวทางการดำเนินงาน ศอช. ต้องสร้างความเข้าใจแก่คณะกรรมการ ศอช.และภาคีเครือข่าย และที่สำคัญต้องกระตุ้นให้คณะกรรมการ ศอช.มีจิตอาสารับใช้ชุมชนโดยไม่หวังค่าตอบแทน แล้วผู้รับผิดชอบต้องมีการติดตามเป็นที่ปรึกษาอย่างต่อเนื่อง
.
แนวคิดทฤษฏีที่นำมาใช้
การมีส่วนร่วม/การทำงานเป็นทีม/การจัดการความรู้/การบริหารจัดการ/การสร้างเครือข่าย/
หลักการดำเนินงานตามระบบมาตรฐานงานชุมชน
.
บันทึกขุมความรู้ (Knowledge Assets)
1. ความร่วมมือขององค์กรต่าง ๆ ในชุมชนตำบลท่าถ่าน โดยการสมัครเข้าร่วมเป็นสมาชิก
และเป็นคณะกรรมการ
2. ประชาชนในชุมชนมีความรัก ความสามัคคี มีวินัยในตนเองจะเห็นได้จากความร่วมมือ
ในการทำกิจกรรม ทุกคนให้ความร่วมมือพึ่งพอใจในการปฏิบัติงาน
3. การบริหารงานเป็นไปอย่างโปร่งใสสามารถตรวจสอบได้
4. คณะกรรมการและเจ้าหน้าที่ตลอดจนสมาชิกมีความรับผิดชอบสูง จึงทำให้งานดำเนิน
ไปด้วยความเรียบร้อย
5. ชุมชนมีความเข้าใจในบทบาทหน้าที่ของ ศอช.ต. สังเกตได้จากชุมชนไม่มีความขัดแย้ง และไม่มีการทะเลาะวิวาท เด็กวัยรุ่นส่วนใหญ่ปฏิบัติอยู่ในกรอบของผู้ปกครอง
6. มีตัวแทนภูมิปัญญาชาวบ้านในคณะกรรมการ ศอช.ต.ในการเผยแพร่ข่าวสาร วิชาชีพ
กฎหมาย ศิลปะ วัฒนธรรมของชุมชน
7. กองทุนหมู่บ้านสามารถให้ทุนในการกู้ยืมกับชาวบ้านในการประกอบอาชีพได้อย่างแท้จริง
8. มีศูนย์เรียนรู้ มีวิทยากรให้ความรู้ด้านวิชาชีพ
9. กลุ่มสตรีร่วมทำกิจกรรมในการพัฒนาหมู่บ้าน กิจกรรมสตรีอำเภอ กิจกรรมสตรีจังหวัด
10.กลุ่มฌาปนกิจช่วยเหลือเงินเบื้องต้นกับสมาชิกที่เสียชีวิต
11.มีการถ่ายทอดความรู้ระหว่างเครือข่ายโดยคณะกรรมการ ศอช.ต.ในหมู่บ้าน ตำบล
.
แก่นความรู้ ( Core Competencies)
1. สร้างความพอใจ
2. วิธีการยุติข้อพิพาทก่อนถึงศาลพิจารณาคดี
3. จัดเวทีประชาพิจารณ์
4. จัดหาคนกลางเพื่อไกล่เกลี่ย/ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกฝ่ายในรูปแบบ ศอช.ต.
5. ความเชื่อมั่นในตนเอง
6. คณะกรรมการ ศอช.ต.เข้าใจในบทบาทหน้าที่
7. การได้รบผลประโยชน์ร่วมกัน
8. การพัฒนาความรู้ของคณะกรรมการ ศอช.ต โดยจัดเวทีการประชุมเดือนละ 1 ครั้ง การเข้ารับการอบรมจากหน่วยราชการ
9. การระงับข้อพิพาทภายในหมูบ้าน ตำบล ในรูปแบบการทำงาน ศอช.ต.ร่วมกับศูนย์
ยุติธรรมชุมชนพนมสารคาม
10. จัดทำระเบียบ ศอช.ต. ภายใต้ระเบียบกระทรวงมหาไทยว่าด้วยการดำเนินงานศูนย์
ประสานงานองค์การชุมชน พ.ศ.2551
11. ส่งเสริมให้ชุมชนรู้กฎหมายเกี่ยวกับสิทธิพึงได้/กฎหมายประจำวัน
12. สร้างให้เกิดการยอมรับโดยเปิดโอกาสให้ผู้อื่นแต่คงความสามารถ/คิดเห็น โดยเริ่มปลูกฝังตั้งแต่วัยเรียน/ชุมชน เสริมให้ตระหนักโดยการรับฟังความคิดเห็น
13. ประกาศทางอำเภอแต่งตั้งคณะกรรมการ ศอช.ต.ท่าถ่าน
14. คำสั่งอำเภอแต่งตั้งทำงานส่งเสริม ศอช.ต.ท่าถ่าน
.
กลยุทธ์ในการทำงาน
1. วัตถุประสงค์ในการดำเนินงาน ศอช.ต.ท่าถ่าน
1.1เพื่อให้ผู้นำชุมชน/กลุ่ม/องค์กรชุมชน/เครือข่ายองค์การชุมชน/ชุมชน ตำบลท่าถ่าน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา เกิดความรู้ความเข้าใจการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน
1.2เพื่อให้ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านมีความรู้ความสามารถในการบริหารจัดการ
.
2. ขั้นตอน วิธีการดำเนินงาน
ในฐานะพัฒนากรได้มีส่วนร่วมในการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน ดังนี้
1. จัดประชุมชาวบ้าน/ผู้นำ/กลุ่มองค์กร เพื่อสร้างความเข้าใจถึงหลักการแนวทาง
ดำเนินงานประสานงานองค์การชุมชนตำบล ท่าถ่าน โดยมีผู้เข้ร่วม 50 คน
2. นัดประชุมผู้แทนกลุ่มองค์กรต่างๆ เพื่อพิจารณาคัดเลือกคณะกรรมการบริหาร
ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
3. ออกหนังสือประกาศอำเภอพนมสารคาม เรื่องรับรองผลการคัดเลือกคณะกรรมการ
ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน ประกาศ ณ วันที่ 8 พฤษภาคม 2551
4. เจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนอำเภอพนมสารคามขอความร่วมมือจากหัวหน้างานในสังกัด
มท.ระดับอำเภอและหน่วยภาคีการพัฒนาฯ พิจารณาคัดเลือกข้าราชการที่ปฏิบัติงานในพื้นที่
และ อปท.เป็นคณะทำงาน ร่วมกับ นายก อบต.กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน(คณะส่งเสริม ศอช.ต.ท่าถ่าน)
5. ออกคำสั่งอำเภอพนมสารคาม เรื่องการแต่งตั้งคณะทำงานส่งเสริมศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน ที่ 111/2551 สั่ง ณ วันที่ 19 มีนาคม 2551
6. ประชุมคณะกรรมการบริหารศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
และคณะทำงานส่งเสริมศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านเพื่อร่างระเบียบและกำหนดแผนปฏิบัติการในการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
7. ดำเนินการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน ตามแผนที่กำหนด
8. ติดตามความก้าวหน้าในการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
9. สรุปบทเรียนในการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
10. ประเมินผลการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
.
3. ผลสำเร็จของงาน (เชิงประมาณ/คุณภาพ)
1.มีสถานที่ทำการศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน จำนวน 1 แห่ง ที่ตั้งอยู่ที่
องค์การบริหารส่วนตำบลท่าถ่าน
2.ได้คณะกรรมการบริหารศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านที่มีความสามารถในการบริหารจัดการจากกลุ่ม/องค์กร 7 หมู่บ้าน ได้คณะทำงาน 1 คณะ 25 คน
3.มีแผนปฏิบัติงานประจำปีของศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถาน ดังนี้
3.1 การประชุมเครือข่าย
3.2 การประชุมระหว่างเครือข่าย
3.3 การสัมมนาเครือข่าย
3.4 จัดฝึกอบรม
3.5 ข้อตกลงในการแบ่งปันผลประโยชน์ชัดเจน
3.6 จัดทำเอกสารผลการดำเนินงานของเครือข่าย
3.7 ประสานงานเพื่อช่องทางการตลาดต่อชุมชน
3.8 ตั้งกองทุนสวัสดิการเครือข่าย
4. ดำเนินการตามกิจกรรมเพื่อขับเคลื่อนการทำงานของศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน
5. ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านมีความสามารถในการขับเคลื่อนกิจกรรมและเป็นองค์กรที่เข้มแข็ง สามารถเป็นแบบอย่างที่ดีแก่กลุ่ม/องค์กรต่างๆ ในหมู่บ้าน/ตำบลได้
.
4. การนำไปใช้ประโยชน์
1. เป็นแบบอย่างในการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบล
2. เกิดช่องทางการพัฒนาหมู่บ้าน / ตำบล และรู้ปัญหาของหมู่บ้าน
3. สามารถนำปัญหาที่ได้ในหมู่บ้านเสนอไว้เป็นแผนชุมชนระดับหมู่บ้าน ตำบล
4. สามารถนำฐานข้อมูลต่าง ๆ ภายในตำบล ไปใช้ในการวางแผนพัฒนาหมู่บ้าน/ตำบล
ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
.
5. ความยุ่งยากในการดำเนินการ/ปัญหา/อุปสรรค
1. การประสานงานกลุ่ม / องค์กร / หน่วยงานภาคีการพัฒนา
2. การให้ข้อมูลของกลุ่ม/องค์กรไม่ชัดเจนในการจัดเก็บข้อมูล
.
6. ข้อเสนอแนะ
1. ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านควรทำงานร่วมกับอาสาพัฒนาชุมชน/ผู้นำอาสาพัฒนาชุมชนของหมู่บ้าน/ตำบลในการจัดเก็บข้อมูลให้เพียงพอ
2. ควรจัดเวที ประชาคมอย่างต่อเนื่องเพื่อให้การขับเคลื่อน ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านเป็นไปตามเป้าหมายที่กำหนด
3. เจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนต้องติดตามความก้าวหน้าในการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านอย่างต่อเนื่อง
4. เจ้าหน้าที่คณะกรรมการบริหารศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านมีการจัดการความรู้อย่างต่อเนื่อง
5. ศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน พัฒนากร หน่วยงานภาคี ร่วม สรุปบทเรียนการขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
6. คณะกรรมการศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่านเผยแพร่ประชาสัมพันธ์การขับเคลื่อนศูนย์ประสานงานองค์การชุมชนตำบลท่าถ่าน
.
กฎระเบียบ แนวคิด ทฤษฎี ที่เกี่ยวข้อง
- แนวคิดการจัดตั้งเครือข่ายเนื่องจากวิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชนมีผู้คนอยู่รวมกันแบบ พึ่งพาอาศัยใกล้ชิดกันความสัมพันธ์ในลักษณะเครือข่าย ถือเป็นหัวใจของการเชื่อมโยงชุมชนให้เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ทำให้ชุมชนอยู่รอดจากปัญหา หรือวิกฤติต่าง ๆ
- แนวคิดการมีส่วนร่วม การมีส่วนร่วมของชุมชนจะต้องมีขึ้นโดยตลอดตั้งแต่ขั้นการร่วม วางแผนโครงการ การเสียสละกำลัง แรงงาน วัสดุ กำลังเงิน หรือทรัพยากรใด ๆ ที่มีอยู่ในชุมชน แนวคิดภาวะผู้นำ หมายถึงความสัมพันธ์ระหว่างคนคนหนึ่ง (ผู้นำ) กับกลุ่ม (ผู้ตาม) ที่มีประโยชน์ร่วมกันและพฤติกรรมตนอยู่ภายใต้อำนวยการและการกำหนดแนวทางของผู้นำ
- ระบบมาตรฐานงานชุมชนเป็นเครื่องมือสำหรับผู้นำชุมชนกลุ่ม / องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กระชุมชนและชุมชน ใช้เพื่อทำให้รู้จักตนเอง สามารถประเมินและพัฒนาศักยภาพของตนเองได้ เป็นกระบวนการเรียนรู้ของชุมชนร่วมกับภาคีการพัฒนา โดยผ่านกระบวนการ ร่วมคิด ร่วมแก้ไขปัญหา และร่วมสรุปถอดบทเรียน รวมทั้งการกำหนดทิศทางพัฒนาที่ทำให้ชุมชนสามารถพึ่งตนเองได้อย่างเป็นระบบ
- ระเบียบกระทรวงมหาไทยว่าด้วยการดำเนินงานศูนย์ประสานงานองค์การชุมชน พ.ศ.2551