ขนมกระยาสารท เป็นขนมกวนที่มีส่วนผสมของธัญพืชมักจะทำในเทศกาลสารทไทย สารทไทยพวน สารทลาว ทำสืบทอดกันมานาน โดยเฉพาะหมู่บ้านโคกหัวข้าว (หมู่ที่ 3 ต.ท่าถ่าน อ.พนมสารคาม) ที่เป็นคนพวน ในวันสารทพวนนั้นจะต้องทำขนมกระยาสารทกันทุกบ้านในอดีตเพื่อจะนำไปทำบุญตักบาตร แจกจ่ายแก่ญาติและเก็บเอาไว้รับประทานได้นาน ปัจจุบันการทำกระยาสารทจะลดน้อยลงไป ผู้คนหันมาซื้อจากตลาดที่พ่อค้าทำออกจำหน่ายตลอดทั้งปี ในสมัยก่อนจะทำกันแค่ในช่วงเทศกาลวันสารทพวนเท่านั้น นอกจากนี้คนพวนนั้นจะมีบุญห่อข้าวที่ต้องใช้ขนมกระยาสารทใส่ในห่อข้าวนำไปทำพิธีที่วัด แล้วนำห่อข้าวไปวางไว้ตามแปลงสวนแปลงนา เป็นประเพณีของคนพวนที่หมู่บ้านโคกหัวข้าวยังทำสืบทอดกันมา
ขั้นตอนการทำขนมกระยาสารท
ขั้นตอนแรก การทำข้าวตอก
ในปัจจุบันนั้นจะซื้อหาข้าวตอกจากท้องตลาดที่ส่งมาขายจากภาคอีสาน แต่ในอดีตนั้นหมู่บ้านโคกหัวข้าวจะทำแปลงข้าวเหนียวเอาไว้เล็กน้อย เพื่อใช้ข้าวเหนียวทำขนมกระยาสารท ทำข้าวเม่า ทำข้าวสารหุงกินกับมะม่วงสุก และทำขนมต่างๆ
คนพวนนิยมเก็บเมล็ดข้าวเหนียวใส่ยุ้งเอาไว้ พอถึงใกล้วันสารทก็จะเอาเมล็ดข้าวเปลือกข้าวเหนียวมาใส่กระทะคั่วไฟร้อนๆ จนเมล็ดแตกเป็นข้าวตอก ต้องใช้ฝาครอบกันกระเด็นออกนอกกระทะ เสร็จแล้วเอาใส่ตระแกรงร่อนเอาเปลือกออกเก็บกากหรือเปลือกที่ติดอยู่กับข้าวตอกอยู่ออก จนได้ข้าวตอกสีขาวเก็บใส่กระบุงเอาไว้
การทำข้าวเม่า
ข้าวเหนียวที่ปลูกไว้ นอกจากจะใช้ทำข้าวตอก ทำขนมหุงรับประทานแล้วยังใช้ทำข้าวเม่า โดยนำรวงข้าวเหนียวที่ยังแก่ไม่จัดเอามาฟาด เอาแต่เมล็ดนำไปใส่กระทะคั่วไฟปานกลาง พอให้เมล็ดข้าวเหนียวแตกหน่อยๆ เอาใส่ครกไม้ตำ เวลาตำใส่เกลือลงไปเล็กน้อย ตำไปจนเมล็ดข้าวแบน เอาใส่กระด้ง ฝัดเอาเปลือกออกและเก็บกากหรือเปลือกที่ติดเมล็ดออกให้หมด ก็จะได้ข้าวเม่าไว้ใช้บริโภคหรือเป็นส่วนผสมของขนมกระยาสารท
ข้าวเม่าใช้ปรุงอาหารรับประทานได้ ๒ วิธีได้แก่
๑. ใช้คุกกับมะพร้าวขูด เรียกว่า ข้าวเม่าคลุก
๒. นำไปคั่วให้พองกรอบ เรียกว่า ข้าวฮาง ใช้รับประทานกรอบดี และใช้เป็นส่วนผสมของขนมกระยาสารท
วิธีการกวนขนมกระยาสารท
ส่วนผสมประกอบไปด้วย
๑. งา ๑ กิโลกรัม
๒. ถั่วลิสงคั่ว ๑ กิโลกรัม
๓. ข้าวเม่าคั่ว ๑ ๑/๒ กิโลกรัม
๔. น้ำตาลปี๊บ ๒ กิโลกรัม
๕. มะพร้าวขูด ๒ กิโลกรัม ( คั้นเอาแต่กะทิ)
๖. ข้าวตอก ๑/๒ กิโลกรัม
๗. แป๊ะแซ ๑/๒ กิโลกรัม
วิธีการกวนขนมกระยาสารท
๑. เอาหัวกะทิใส่กระทะเคี่ยวกับน้ำตาลปี๊บ ให้เหนียวเป็นยางมะตูม ใส่แป๊ะแซลงไปคนให้เข้ากัน
๒. เมื่อกวนแป๊ะแซเข้ากันดีแล้ว นำส่วนผสมได้แก่ งา ถั่วลิสงคั่ว ข้าวเม่าคั่ว ข้าวตอก ลงไปในกระทะกวนด้วยไม้พาย ให้เข้ากันจนเหนียว จึงใช้ได้
๓. ตักใส่ถาด กดให้แบนเป็นแผ่นๆ ก็จะได้ขนมกระยาสารทที่มีรสชาติอร่อย.
นายศิริชัย ตันตระกูล (ลุงหริ)
นักวิชาการพัฒนาชุมชนชำนาญการ
สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอพนมสารคาม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น