บัญชีครัวเรือนสามารถสร้างอนาคตได้?

โดย นางกาญจนา ประสพศิลป์
ตำแหน่ง นักวิชาการพัฒนาชุมชนชำนาญการ
สังกัด สำนักงานพัฒนาชุมชนชนอำเภอบ้านโพธิ์ จ.ฉะเชิงเทรา

ปีงบประมาณ 2553 กรมฯได้จัดสรรงบประมาณโครงการหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงต้นแบบ และดำเนินการในหมู่บ้านที่ข้าพเจ้าในรับผิดชอบ ตามโครงการจะต้องมีวิชาวางแผนชีวิตครัวเรือน ซึ่งหัวใจสำคัญ คือ การจัดทำบัญชีครัวเรือนและการปรับความคิดที่จะดำรงชีวิตตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจมายึดถือปฎิบัติ เพื่อให้เกิดการพึ่งพาตนเอง การรู้จักความพอประมาณ ตามแนวปรัชญา “เศรษฐกิจพอเพียง” เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับตัวเอง

.

การทำ “บัญชีครัวเรือน” จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างมากและควรอย่างยิ่งในการลงมือทำ ทั้งนี้บัญชีครัวเรือนไม่ได้หมายถึง การทำบัญชี หรือบันทึกรายรับ-รายจ่ายประจำวันเท่านั้น หากแต่ยังหมายรวมไปถึงการบันทึกข้อมูลด้านอื่นๆในชีวิต ในครอบครัว ฯลฯ เช่น บัญชีทรัพย์สิน บัญชีพันธุ์พืช บัญชีพันธุ์ไม้ในบ้าน ในชุมชนของเรา บัญชีความรู้ ความคิด บัญชีผู้รู้ในชุมชน เป็นต้น บัญชีครัวเรือนจึงหมายถึง บัญชีต่างๆ เรื่องราวต่างๆในชีวิตของเรา
.

ความสำคัญของการทำบัญชีครัวเรือน สามารถทำให้เรารู้อดีต-ปัจจุบัน-อนาคตได้ เหตุผลที่ทำไมเราต้องทำบัญชีครัวเรือน
1.ทำให้ตนเองและครอบครัวทราบรายรับ-รายจ่าย หนี้สิน และเงินคงเหลือในแต่ละวัน
2.นำข้อมูลการใช้จ่ายเงินในครอบครัว มาจัดเรียงลำดับความสำคัญของรายจ่าย และวางแผนการใช้จ่ายเงิน โดยพิจารณาแต่ละรายการในแต่ละวันว่ามีรายจ่ายใดที่มีความสำคัญมาก และรายจ่ายใดไม่จำเป็นให้ตัดออก เพื่อให้การใช้จ่ายเงินภายในครอบครัวมีพอใช้ และเหลือเก็บเพื่อการออมทรัพย์สำหรับใช้จ่ายสิ่งที่จำเป็นในอนาคต บัญชีครัวเรือนถือเป็นส่วนสำคัญในการปฎิบัติตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง
.

โดยยึดหลัก 3 ข้อ คือ การพอประมาณ ถ้ารู้รายรับ รายจ่าย ก็จะใช้แบบพอประมาณ มีเหตุผล รู้ว่ารายจ่ายใด จำเป็น ไม่จำเป็น และเมื่อเหลือจากใช้จ่ายก็เก็บออม นั่นคือภูมิคุ้มกันตัวเราและครอบครัว บัญชีครัวเรือนสามารถจัดทำได้หมด จึงนับว่ามีประโยชน์มาก
.

ข้อควรระวังในการจัดทำบัญชีครัวเรือน คือ ลืมบันทึกบัญชี ทำให้ขาดความต่อเนื่องในการ บันทึก และส่งผลให้ไม่อยากบันทึก ต่อมาคือการเข้าใจผิดในรายการบัญชี ไม่เข้าใจรายการที่เป็นรายรับ จึงไม่ได้บันทึกบัญชี เช่น ลูกส่งเงินมาให้ พ่อ แม่ สำหรับใช้จ่ายทุกวันสิ้นเดือน แต่พ่อ แม่ไม่ได้บันทึกบัญชีรายรับ เนื่องจากเข้าใจว่าเงินที่ได้รับมานั้นไม่ได้เกิดจากการประกอบอาชีพของตนเอง หรือเข้าใจผิดรายการหนี้สินแต่บันทึกว่าเป็นรายรับ ทำให้ไม่ได้เก็บเงินไว้สำหรับจ่ายชำระหนี้ในอนาคต เช่น ยืมเงินจากเพื่อนบ้านมาใช้จ่ายภายในครอบครัวถึงแม้จะได้รับเงินมาแต่รายการดังกล่าวไม่ถือว่าเป็นรายรับ เนื่องจากตนเองมีภาระผูกพันที่ต้องชดใช้ในอนาคต ซึ่งอาจต้องชดใช้เงินต้นพร้อมด้วยดอกเบี้ย จากสาเหตุดังกล่าวอาจทำให้ครอบครัววางแผนการใช้จ่ายเงินผิดพลาด
.

ส่วนข้อผิดพลาดอีกประการหนึ่งคือ การเขียนชื่อรายการผิด การบันทึกตัวเลขผิด การบวกหรือการลบจำนวนเงินผิดอาจเกิดจากการลืมจดบันทึกรายการบัญชี หรือบันทึกรายการซ้ำๆกันหลายรายการ ปัญหาดังกล่าวแก้ไขโดยการคำนวณจำนวนเงินที่กระทบยอดเงินคงเหลือในบัญชี กับยอดเงินฝากธนาคาร แสดงว่าการจัดทำบัญชีถูกต้อง แต่หากกระทบยอดเงินทั้งสองไม่เท่ากัน อาจเกิดจากการบันทึกบัญชีผิดพลาด หรือเงินสดครอบครัวสูญหาย

.

มาตอนนี้คงรู้แล้วว่าการจดบันทึกรายรับ-รายจ่าย เป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นอย่างมาก ยิ่งสภาวะเศรษฐกิจไม่ดีเช่นนี้ อย่ามองข้ามการจัดทำบัญชีครัวเรือน เพราะเห็นว่าเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ด้วยผลที่ตามมาจะบ่งบอกได้ว่า ...ความมั่นคงในอนาคตของเรานั้นมีมากน้อยแค่ไหน?
.

เจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชนในฐานะที่ต้องส่งเสริม สนับสนุนเกี่ยวกับเรื่องเงินทุนต่างๆ ควรจะต้องทำความเข้าใจในเรื่องบัญชีครัวเรือน และบัญชี งบดุลอื่นที่จะต้องไปแนะนำส่งเสริมสนับสนุนให้เข้าใจเพราะต้องตรวจสอบ ลงลายมือชื่อ ผ่านก่อนเบิกและพบว่าหลายกองทุนการทำงบดุลไม่ถูกต้อง..